ليمو اماني( عماني)، ليمو ترش شيسه يا تغن (به لاتين: Citrus aurantifulia) ميوهٔ خشك‌شده‌اي است كه به‌عنوان چاشني در غذاهاي خاورميانه‌اي خصوصاً ايراني استفاده مي‌شود. ليمو اماني تازه رنگ خردلي دارد و بسيار ترش است، به‌طوري‌كه تازه‌اش را معمولاً نمي‌توان به‌تنهايي مصرف كرد؛ بنابراين آن را در آفتاب خشك مي‌كنند تا داخل آن به رنگ سياه درآيد. رنگ پوستهٔ خارجي آن از زرد قهوه‌اي تا سياه بوده و آن را به‌صورت چاشني در غذا مورد استفاده قرار مي‌دهند. ليمو اماني به‌صورت گرد كوبيده‌شده يا درسته عرضه مي‌شود.
وجه تسميهدر لغتنامه دهخدا از اين محصول با همين نام ياد شده و آن را «ليمويي ترش كه از عمان آرند» معنا كرده، اما شهرت آن احتمالاً به غلط «عماني» ذكر شده‌است، چراكه كشور عمان فاقد مركباتي معروف بوده و نام درست ليمو «اماني» است، به دليل اين كه شهر امان پايتخت كشور اردن از لحاظ محصول ليمو همچون كشورهاي لبنان و فلسطين سرشناس است.
دامنه انتشارگياه ليمو اماني بومي آسياي جنوبي بوده و در آمريكا و آمريكاي لاتين نيز كشت مي‌شود. اين گياه در مناطق مختلف جنوب و جنوب شرقي ايران نظير بندرعباس، ميناب، جهرم، جيرفت، كهنوج و شيراز، به‌طور فراوان كاشته مي‌شود.[۱]
استفادهليمو اماني معمولاً در طبخ خورش‌هاي ايراني چون قرمه سبزي و قيمه استفاده مي‌شود. آن‌ها را پيش از ريختن در غدا سوراخ كرده، شكسته يا خرد مي‌كنند. در كشورهاي ديگر گاهي نيز آن‌ها را به‌صورت گرد كوبيده به خوراكهاي برنجي مي‌افزايند. مثلاً در خوراك خليجي پرادويه‌اي با نام بهارات يا كبسا. از اين محصول در كشورهاي عرب همسايه همچون عراق، كويت و بحرين نيز استفاده مي‌شود.
گفته مي‌شود براي پرهيز از تلخ شدن غذا بهتر است پيش از افزودن آن به غذا تخم‌هاي آن را درآورد. در ضمن وقتي درسته در غذا انداخته مي‌شود محل تجمع روغن شده و خوردن آن هر چند كه خود كالري ندارد، توصيه نمي‌شود.[۲]
ادامه مطلب لينك زير: